ベクトル値関数のスカラー関数倍の高階微分
定義域を共有するベクトル値関数と1変数関数\begin{eqnarray*}
\boldsymbol{f} &:&\mathbb{R} \supset X\rightarrow \mathbb{R} ^{m} \\
c &:&\mathbb{R} \supset X\rightarrow \mathbb{R} \end{eqnarray*}が与えられたとき、それぞれの実数\(x\in X\)に対して以下のベクトル\begin{eqnarray*}\left( c\boldsymbol{f}\right) \left( x\right) &=&c\left( x\right)
\boldsymbol{f}\left( x\right) \quad \because c\boldsymbol{f}\text{の定義} \\
&=&c\left( x\right) \left(
\begin{array}{c}
f_{1}\left( x\right) \\
\vdots \\
f_{m}\left( x\right)
\end{array}\right) \quad \because \boldsymbol{f}\text{の定義} \\
&=&\left(
\begin{array}{c}
c\left( x\right) f_{1}\left( x\right) \\
\vdots \\
c\left( x\right) f_{m}\left( x\right)
\end{array}\right) \quad \because \text{スカラー倍の定義}
\end{eqnarray*}を値として定める新たなベクトル値関数\begin{equation*}
c\boldsymbol{f}:\mathbb{R} \supset X\rightarrow \mathbb{R} ^{m}
\end{equation*}が定義可能です。ただし、\begin{equation*}
f_{i}:\mathbb{R} \supset X\rightarrow \mathbb{R} \ \left( i=1,\cdots ,m\right)
\end{equation*}は\(\boldsymbol{f}\)の成分関数です。
関数の定義域の内点\(a\in X^{i}\)を選んだとき、\(\boldsymbol{f},c\)がともに点\(a\)において\(n\)階微分可能ならば、\(c\boldsymbol{f}\)もまた点\(a\)において\(n\)階微分可能であることが保証されるとともに、両者の\(n\)階微分係数の間には以下の関係\begin{equation*}\left( c\boldsymbol{f}\right) ^{\left( n\right) }\left( a\right)
=\sum_{k=0}^{n}\dbinom{n}{k}c^{\left( n-k\right) }\left( a\right)
\boldsymbol{f}^{\left( k\right) }\left( a\right)
\end{equation*}すなわち、\begin{equation*}
\left(
\begin{array}{c}
\left( cf_{1}\right) ^{\left( n\right) }\left( a\right) \\
\vdots \\
\left( cf_{m}\right) ^{\left( n\right) }\left( a\right)
\end{array}\right) =\left(
\begin{array}{c}
\sum\limits_{k=0}^{n}\dbinom{n}{k}c^{\left( n-k\right) }f_{1}^{\left(
k\right) }\left( a\right) \\
\vdots \\
\sum\limits_{k=0}^{n}\dbinom{n}{k}c^{\left( n-k\right) }f_{m}^{\left(
k\right) }\left( a\right)
\end{array}\right)
\end{equation*}が成立します。ただし、\begin{equation*}
\dbinom{n}{k}=\frac{n!}{k!\left( n-k\right) !}
\end{equation*}です。
\(n=1\)の場合の主張は、\begin{eqnarray*}\left( c\boldsymbol{f}\right) ^{\prime }\left( a\right) &=&\sum_{k=0}^{1}\dbinom{1}{k}c^{\left( 1-k\right) }\left( a\right) \boldsymbol{f}^{\left(
k\right) }\left( a\right) \\
&=&\dbinom{1}{0}c^{\prime }\left( a\right) \boldsymbol{f}\left( a\right) +\dbinom{1}{1}c\left( a\right) \boldsymbol{f}^{\prime }\left( a\right) \\
&=&c^{\prime }\left( a\right) \boldsymbol{f}\left( a\right) +c\left(
a\right) \boldsymbol{f}^{\prime }\left( a\right) \\
&=&\left(
\begin{array}{c}
c^{\prime }\left( 0\right) f_{1}\left( a\right) +c\left( a\right)
f_{1}^{\prime }\left( a\right) \\
\vdots \\
c^{\prime }\left( 0\right) f_{m}\left( a\right) +c\left( a\right)
f_{m}^{\prime }\left( a\right)
\end{array}\right)
\end{eqnarray*}となります。
\(n=2\)の場合の主張は、\begin{eqnarray*}\left( c\boldsymbol{f}\right) ^{\prime \prime }\left( a\right)
&=&\sum_{k=0}^{2}\dbinom{2}{k}c^{\left( 2-k\right) }\left( a\right)
\boldsymbol{f}^{\left( k\right) }\left( a\right) \\
&=&\dbinom{2}{0}c^{\prime \prime }\left( a\right) \boldsymbol{f}\left(
a\right) +\dbinom{2}{1}c^{\prime }\left( a\right) \boldsymbol{f}^{\prime
}\left( a\right) +\dbinom{2}{2}c\left( a\right) \boldsymbol{f}^{\prime
\prime }\left( a\right) \\
&=&c^{\prime \prime }\left( a\right) \boldsymbol{f}\left( a\right)
+2c^{\prime }\left( a\right) \boldsymbol{f}^{\prime }\left( a\right)
+c\left( a\right) \boldsymbol{f}^{\prime \prime }\left( a\right) \\
&=&\left(
\begin{array}{c}
c^{\prime \prime }\left( a\right) f_{1}\left( a\right) +2c^{\prime }\left(
a\right) f_{1}^{\prime }\left( a\right) +c\left( a\right) f_{1}^{\prime
\prime }\left( a\right) \\
\vdots \\
c^{\prime \prime }\left( a\right) f_{m}\left( a\right) +2c^{\prime }\left(
a\right) f_{m}^{\prime }\left( a\right) +c\left( a\right) f_{m}^{\prime
\prime }\left( a\right)
\end{array}\right)
\end{eqnarray*}となります。
\(n=3\)の場合の主張は、\begin{eqnarray*}\left( c\boldsymbol{f}\right) ^{\prime \prime \prime }\left( a\right)
&=&\sum_{k=0}^{3}\dbinom{3}{k}c^{\left( 3-k\right) }\left( a\right)
\boldsymbol{f}^{\left( k\right) }\left( a\right) \\
&=&\dbinom{3}{0}c^{\prime \prime \prime }\left( a\right) \boldsymbol{f}\left( a\right) +\dbinom{3}{1}c^{\prime \prime }\left( a\right) \boldsymbol{f}^{\prime }\left( a\right) +\dbinom{3}{2}c^{\prime }\left( a\right)
\boldsymbol{f}^{\prime \prime }\left( a\right) +\dbinom{3}{3}c\left(
a\right) \boldsymbol{f}^{\prime \prime \prime }\left( a\right) \\
&=&c^{\prime \prime \prime }\left( a\right) \boldsymbol{f}\left( a\right)
+3c^{\prime \prime }\left( a\right) \boldsymbol{f}^{\prime }\left( a\right)
+3c^{\prime }\left( a\right) \boldsymbol{f}^{\prime \prime }\left( a\right)
+c\left( a\right) \boldsymbol{f}^{\prime \prime \prime }\left( a\right) \\
&=&\left(
\begin{array}{c}
c^{\prime \prime \prime }\left( a\right) f_{1}\left( z\right) +3c^{\prime
\prime }\left( a\right) f_{1}^{\prime }\left( z\right) +3c^{\prime }\left(
a\right) f_{1}^{\prime \prime }\left( z\right) +c\left( a\right)
f_{1}^{\prime \prime \prime }\left( z\right) \\
\vdots \\
c^{\prime \prime \prime }\left( a\right) f_{m}\left( z\right) +3c^{\prime
\prime }\left( a\right) f_{m}^{\prime }\left( z\right) +3c^{\prime }\left(
a\right) f_{m}^{\prime \prime }\left( z\right) +c\left( a\right)
f_{m}^{\prime \prime \prime }\left( z\right)
\end{array}\right)
\end{eqnarray*}となります。
以降についても同様です。
=\sum_{k=0}^{n}\dbinom{n}{k}c^{\left( n-k\right) }\left( a\right)
\boldsymbol{f}^{\left( k\right) }\left( a\right)
\end{equation*}となる。ただし、\begin{equation*}
\dbinom{n}{k}=\frac{n!}{k!\left( n-k\right) !}
\end{equation*}である。
=\sum_{k=0}^{n}\dbinom{n}{k}c^{\left( n-k\right) }\left( x\right)
\boldsymbol{f}^{\left( k\right) }\left( x\right)
\end{equation*}を定めます。
&=&\sum_{k=0}^{n}\dbinom{n}{k}c^{\left( n-k\right) }\left( x\right)
\boldsymbol{f}^{\left( k\right) }\left( x\right) \\
&=&\left(
\begin{array}{c}
\sum\limits_{k=0}^{n}\dbinom{n}{k}c^{\left( n-k\right) }\left( x\right)
f_{1}^{\left( k\right) }\left( x\right) \\
\sum\limits_{k=0}^{n}\dbinom{n}{k}c^{\left( n-k\right) }\left( x\right)
f_{2}^{\left( k\right) }\left( x\right)
\end{array}\right) \\
&=&\left[ \sum\limits_{k=0}^{n}\dbinom{n}{k}c^{\left( n-k\right) }\left(
x\right) f_{1}^{\left( k\right) }\left( x\right) \right] \boldsymbol{i}+\left[ \sum\limits_{k=0}^{n}\dbinom{n}{k}c^{\left( n-k\right) }\left(
x\right) f_{2}^{\left( k\right) }\left( x\right) \right] \boldsymbol{j}
\end{eqnarray*}を定めます。ただし、\begin{equation*}
\boldsymbol{i}=\left(
\begin{array}{c}
1 \\
0\end{array}\right) ,\quad \boldsymbol{j}=\left(
\begin{array}{c}
0 \\
1\end{array}\right)
\end{equation*}です。
&=&\sum_{k=0}^{n}\dbinom{n}{k}c^{\left( n-k\right) }\left( x\right)
\boldsymbol{f}^{\left( k\right) }\left( x\right) \\
&=&\left(
\begin{array}{c}
\sum\limits_{k=0}^{n}\dbinom{n}{k}c^{\left( n-k\right) }\left( x\right)
f_{1}^{\left( k\right) }\left( x\right) \\
\sum\limits_{k=0}^{n}\dbinom{n}{k}c^{\left( n-k\right) }\left( x\right)
f_{2}^{\left( k\right) }\left( x\right) \\
\sum\limits_{k=0}^{n}\dbinom{n}{k}c^{\left( n-k\right) }\left( x\right)
f_{3}^{\left( k\right) }\left( x\right)
\end{array}\right) \\
&=&\left[ \sum\limits_{k=0}^{n}\dbinom{n}{k}c^{\left( n-k\right) }\left(
x\right) f_{1}^{\left( k\right) }\left( x\right) \right] \boldsymbol{i}+\left[ \sum\limits_{k=0}^{n}\dbinom{n}{k}c^{\left( n-k\right) }\left(
x\right) f_{2}^{\left( k\right) }\left( x\right) \right] \boldsymbol{j}+\left[ \sum\limits_{k=0}^{n}\dbinom{n}{k}c^{\left( n-k\right) }\left(
x\right) f_{3}^{\left( k\right) }\left( x\right) \right] \boldsymbol{k}
\end{eqnarray*}を定めます。ただし、\begin{equation*}
\boldsymbol{i}=\left(
\begin{array}{c}
1 \\
0 \\
0\end{array}\right) ,\quad \boldsymbol{j}=\left(
\begin{array}{c}
0 \\
1 \\
0\end{array}\right) ,\quad \boldsymbol{k}=\left(
\begin{array}{c}
0 \\
0 \\
1\end{array}\right)
\end{equation*}です。
\begin{array}{c}
\cos \left( x\right) \\
\sin \left( x\right)
\end{array}\right)
\end{equation*}を定めるものとします。1変数関数である\(\cos \left( x\right) \)および\(\sin \left( x\right) \)は\(n\)階微分可能であるためベクトル値関数\(\left( \cos\left( x\right) ,\sin \left( x\right) \right) \)は\(n\)階微分可能です。また、1変数関数\(e^{x}\)は\(n\)階微分可能です。したがって先の命題より、ベクトル値関数\(\left( \cos \left( x\right),\sin \left( x\right) \right) \)のスカラー関数\(e^{x}\)倍として定義される\(\boldsymbol{f}\)もまた\(n\)階微分可能です。導関数\(\boldsymbol{f}^{\prime }:\mathbb{R} \rightarrow \mathbb{R} ^{2}\)はそれぞれの\(x\in \mathbb{R} \)に対して、\begin{eqnarray*}\boldsymbol{f}^{\prime }\left( x\right) &=&\sum_{k=0}^{1}\dbinom{1}{k}\frac{d^{1-k}}{dx^{1-k}}e^{x}\frac{d^{k}}{dx^{k}}\left(
\begin{array}{c}
\cos \left( x\right) \\
\sin \left( x\right)
\end{array}\right) \\
&=&\dbinom{1}{0}\frac{d}{dx}e^{x}\left(
\begin{array}{c}
\cos \left( x\right) \\
\sin \left( x\right)
\end{array}\right) +\dbinom{1}{1}e^{x}\frac{d}{dx}\left(
\begin{array}{c}
\cos \left( x\right) \\
\sin \left( x\right)
\end{array}\right) \\
&=&e^{x}\left(
\begin{array}{c}
\cos \left( x\right) \\
\sin \left( x\right)
\end{array}\right) +e^{x}\left(
\begin{array}{c}
-\sin \left( x\right) \\
\cos \left( x\right)
\end{array}\right) \\
&=&\left(
\begin{array}{c}
e^{x}\left[ \cos \left( x\right) -\sin \left( x\right) \right] \\
e^{x}\left[ \sin \left( x\right) +\cos \left( x\right) \right] \end{array}\right)
\end{eqnarray*}を定めます。2階の導関数\(\boldsymbol{f}^{\prime \prime }:\mathbb{R} \rightarrow \mathbb{R} ^{2}\)はそれぞれの\(x\in \mathbb{R} \)に対して、\begin{eqnarray*}\boldsymbol{f}^{\prime \prime }\left( x\right) &=&\sum_{k=0}^{2}\dbinom{2}{k}\frac{d^{2-k}}{dx^{2-k}}e^{x}\frac{d^{k}}{dx^{k}}\left(
\begin{array}{c}
\cos \left( x\right) \\
\sin \left( x\right)
\end{array}\right) \\
&=&\dbinom{2}{0}\frac{d^{2}}{dx^{2}}e^{x}\left(
\begin{array}{c}
\cos \left( x\right) \\
\sin \left( x\right)
\end{array}\right) +\dbinom{2}{1}\frac{d}{dx}e^{x}\frac{d}{dx}\left(
\begin{array}{c}
\cos \left( x\right) \\
\sin \left( x\right)
\end{array}\right) +\dbinom{2}{2}e^{x}\frac{d^{2}}{dx^{2}}\left(
\begin{array}{c}
\cos \left( x\right) \\
\sin \left( x\right)
\end{array}\right) \\
&=&e^{x}\left(
\begin{array}{c}
\cos \left( x\right) \\
\sin \left( x\right)
\end{array}\right) +2e^{x}\left(
\begin{array}{c}
-\sin \left( x\right) \\
\cos \left( x\right)
\end{array}\right) +e^{x}\left(
\begin{array}{c}
-\cos x \\
-\sin x\end{array}\right) \\
&=&\left(
\begin{array}{c}
-2e^{x}\sin \left( x\right) \\
2e^{x}\cos \left( x\right)
\end{array}\right)
\end{eqnarray*}を定めます。
演習問題
\begin{array}{c}
\sin \left( x\right) \\
e^{x}\end{array}\right)
\end{equation*}を定めるものとします。\(\boldsymbol{f}\)の\(1,2,3\)階の高階導関数をそれぞれ求めてください。
プレミアム会員専用コンテンツです
【ログイン】【会員登録】